Wat is een warmtepomp en hoe werkt het?
Een warmtepomp is een duurzaam alternatief voor de traditionele cv-ketel. In dit artikel leggen we uit wat een warmtepomp is, hoe een warmtepomp werkt en wanneer dit type verwarming een logische keuze is voor jouw woning.
Een warmtepomp is een apparaat dat warmte verplaatst. Niet door iets te verbranden, maar door bestaande warmte uit de omgeving te halen en die in je huis af te geven. Daardoor kun je je woning verwarmen (en warm water maken) met veel minder energie dan met een traditionele cv‑ketel op gas.
Dat klinkt technisch, maar het idee is eigenlijk verrassend simpel. In dit artikel leggen we rustig uit wat een warmtepomp is, hoe hij werkt en wanneer hij wel of juist niet logisch is. Zonder verkooppraatjes, mét praktische context.
In het kort
- Een warmtepomp haalt warmte uit lucht, bodem of ventilatielucht
- Hij gebruikt elektriciteit om die warmte op te waarderen
- Voor elke 1 kWh stroom levert hij 3 tot 5 kWh warmte
- Je kunt kiezen voor hybride of all‑electric
- Geschiktheid hangt vooral af van isolatie en je verwarmingssysteem
Wat is een warmtepomp?
Een warmtepomp gebruikt elektriciteit om warmte uit de omgeving te halen en deze om te zetten in bruikbare warmte voor je woning.
Een warmtepomp is een verwarmingssysteem dat gebruikmaakt van warmte die al aanwezig is in de omgeving. Zelfs als het buiten koud is, zit er nog warmte in de lucht of in de grond. Een warmtepomp haalt die warmte naar binnen en maakt die bruikbaar voor je verwarming en warm tapwater.
In tegenstelling tot een cv‑ketel verbrandt een warmtepomp geen gas. Hij verplaatst warmte. Daardoor is het systeem veel efficiënter en stoot het minder CO₂ uit.
Een handige vergelijking: een warmtepomp werkt als een omgekeerde koelkast. Een koelkast voert warmte af naar buiten, een warmtepomp brengt warmte juist je huis in.
Hoe werkt een warmtepomp?
Om goed te begrijpen hoe een warmtepomp werkt, is het handig om het proces stap voor stap te bekijken.
Elke warmtepomp werkt volgens hetzelfde basisprincipe, ongeacht het type of merk. Het proces bestaat uit vier stappen:
1. Warmte opnemen
De warmtepomp onttrekt warmte aan de buitenlucht, de bodem of ventilatielucht. Dat kan ook bij lage temperaturen.
2. Verdampen
Die warmte wordt overgedragen aan een koudemiddel. Dat verdampt al bij een lage temperatuur en neemt de warmte op.
3. Comprimeren
Een compressor verhoogt de druk van het koudemiddel. Door die drukstijging loopt ook de temperatuur op.
4. Warmte afgeven
De opgewaardeerde warmte wordt afgegeven aan je verwarmingssysteem (vloerverwarming of radiatoren) en eventueel aan een boiler voor warm water. Daarna begint het proces opnieuw.
Dit hele systeem draait op elektriciteit, maar omdat je vooral bestaande warmte verplaatst, is het verbruik relatief laag.
Waarom kiezen mensen voor een warmtepomp?
De meeste mensen kopen geen warmtepomp omdat het ‘moet’, maar omdat het logisch voelt binnen hun situatie. De redenen verschillen, maar dit zijn de meest voorkomende:
Minder afhankelijk van gas
Gas wordt duurder en onzekerder. Met een warmtepomp verbruik je minder gas of zelfs helemaal geen gas meer. Dat geeft rust, zeker met het oog op de toekomst.
Lagere energiekosten op de lange termijn
Een warmtepomp vraagt een investering, maar verbruikt veel minder energie dan een cv-ketel. Zeker in combinatie met goede isolatie, zonnepanelen of een dynamisch energiecontract dalen de maandlasten vaak structureel.
Verduurzamen van de woning
Veel huiseigenaren willen hun huis verduurzamen, bijvoorbeeld om de CO₂-uitstoot te verlagen of om hun woning toekomstbestendig te maken. Een warmtepomp is daarin een van de grootste stappen.
Subsidie en waardestijging
De overheid stimuleert warmtepompen via subsidie. Daarnaast kan een goed gekozen warmtepomp bijdragen aan een beter energielabel en daarmee aan de waarde van je woning.
Comfort
Een warmtepomp verwarmt gelijkmatiger dan een cv-ketel. Vooral in combinatie met vloerverwarming ervaren veel mensen meer comfort in huis.
Hoe efficiënt is een warmtepomp?
De efficiëntie van een warmtepomp drukken we uit in COP en SCOP.
- COP: rendement op één meetmoment
- SCOP: gemiddeld rendement over een heel jaar
Een SCOP van 4 betekent dat de warmtepomp met 1 kWh stroom ongeveer 4 kWh warmte levert. Ter vergelijking: een cv-ketel haalt ongeveer 90% rendement.
In de praktijk worden deze waarden ook gebruikt door onafhankelijke partijen zoals Milieu Centraal.
Bron: https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/warmtepomp/
Daar zit meteen de kracht van een warmtepomp: je gebruikt stroom, maar krijgt er veel meer warmte voor terug.
Welke soorten warmtepompen zijn er?
Er bestaan verschillende soorten warmtepompen. Hieronder staan de meest voorkomende typen warmtepomp die in Nederland worden toegepast.
In de praktijk worden niet alle warmtepompen even vaak toegepast. Daarom zetten we hieronder de meest gebruikte typen warmtepompen in Nederland op een rij.
Hybride warmtepomp
Een hybride warmtepomp werkt samen met je bestaande cv-ketel. De warmtepomp doet het grootste deel van het werk; de cv-ketel springt alleen bij als het echt koud is of voor warm tapwater.
Wanneer logisch?
- Bestaande woningen
- Redelijke isolatie
- Je wilt minder gas gebruiken zonder grote verbouwing
Twijfel je tussen hybride of all-electric? In een apart artikel leggen we het verschil stap voor stap uit.
Lees ook: Hybride vs all-electric warmtepomp
All-electric warmtepomp
Een all-electric warmtepomp vervangt de cv-ketel volledig. Je huis wordt volledig elektrisch verwarmd.
Wanneer logisch?
- Goede isolatie
- Lage temperatuurverwarming (vloerverwarming of LTV-radiatoren)
- Je wilt volledig gasloos
Bodemwarmtepomp
Deze haalt warmte uit de grond via een gesloten of open bron. Het rendement is hoog en stabiel, maar de installatie is ingrijpend.
Wanneer logisch?
- Nieuwbouw
- Ruimte voor boringen
- Lange termijn investering
Is mijn huis geschikt voor een warmtepomp?
Niet elke woning is automatisch geschikt voor een warmtepomp. Toch zijn meer huizen geschikt dan vaak wordt gedacht.
Dat hangt minder af van het bouwjaar dan vaak wordt gedacht. Belangrijke factoren zijn:
- Isolatie van dak, gevel en vloer
- Type verwarming (vloerverwarming of radiatoren)
- Beschikbare ruimte voor binnen‑ en buitenunit
- Elektrische aansluiting
Voor veel bestaande woningen is een hybride warmtepomp een realistische eerste stap. Volledig elektrisch kan, maar vraagt meer voorbereiding.
Wat kost een warmtepomp?
De kosten van een warmtepomp hangen af van het type warmtepomp, de woning en de benodigde aanpassingen.
De exacte kosten hangen sterk af van je woning en het type warmtepomp.
Globale kosten (incl. installatie):
- Hybride warmtepomp: €4.000 – €7.000
- All-electric warmtepomp: €8.000 – €15.000
- Bodemwarmtepomp: €15.000 – €25.000
Via de ISDE-subsidie kun je een flink deel terugkrijgen, waardoor de investering vaak een stuk lager uitvalt.
Lees ook: Wat kost een warmtepomp inclusief subsidie
Warmtepomp en stroomverbruik
Een warmtepomp gebruikt elektriciteit, maar in de praktijk:
- daalt je totale energieverbruik
- verdwijnt (een groot deel van) je gasverbruik
- wordt eigen opwek met zonnepanelen interessanter
In combinatie met slimme aansturing of een dynamisch energiecontract kun je het verbruik bovendien beter sturen.
Voordelen en nadelen op een rij
Voordelen
- Minder of geen gas
- Lagere CO₂‑uitstoot
- Toekomstbestendig
- Subsidie beschikbaar
Nadelen
- Hogere investering
- Installatie vraagt voorbereiding
- Geluid van buitenunit (bij lucht‑warmtepompen)
Conclusie
Een warmtepomp is geen wondermiddel, maar wel een logische en efficiënte manier om je huis te verduurzamen. Tegelijkertijd werkt het systeem alleen goed als het past bij je woning en je verwachtingen.
Wil je weten welke warmtepomp bij jouw huis past, dan is vergelijken vaak verstandiger dan alleen lezen.
Bekijk en vergelijk warmtepompen voor jouw situatie